Historia Krzyża:
W pierwszym numerze czasopisma „Skaut” z 15 października
1911 roku Andrzej Małkowski
ogłosił konkurs „na polską
odznakę skautową”. W odpowiedzi na ten konkurs nadesłano
aż 84 prace. Wśród nich znalazł się projekt, który
opracował Kazimierz Lutosławski.
Opis tego projektu, który zajął
3 miejsce w konkursie, znalazł się wraz z wynikami
konkursu w 8 numerze pisma "Skaut" z 1912 r.:
na tarczy okrągłej
dwie szable, poniżej polski krzyż wojskowy
Virtuti Militari z napisem "Bóg i Ojczyzna" –
nad nim orzeł w locie – przy górnej krawędzi
napis Czuwaj !.
Żadna z prac nie wydała się na tyle interesująca, by
od razu wprowadzić ją do
użytku, toteż w końcu 1912 roku Naczelna Komenda
Skautowa wyznaczyła do
dalszych prac nad projektem ks. Kazimierza
Lutosławskiego z zespołem. Po wprowadzeniu do projektu
szeregu zmian powstała odznaka: krzyż
harcerski wzorowany na Orderze Virtuti
Militari. Pierwsze krzyże
harcerskie wręczono prawdopodobnie już we wrześniu
1913 roku na zakończenie
kursu instruktorskiego zorganizowanego przez Naczelną
Komendę Skautową w Dynasach.
Symbolikę jednego z
projektów opisał Lutosławski własnymi słowami:
"... Wianek z dębu
i wawrzynu oznacza cele do zdobycia: siłę
i umiejętność, sprawność
i wiedzę. Oplata on
główny symbol skautowy: krzyż z hasłem "Czuwaj".
Kształt tego krzyża
jest dawny: takiego użyto do naszego orderu
waleczności: Virtuti Militari;
uprzytamnia on w szczególności
obowiązek dzielności. Ma on pośrodku kółko -
symbol doskonałości, a w nim gwiazdę promienną,
jakby światło przewodnie: "ad astra!"
A sam krzyż znaczy:
per aspera, bo wskazuje ciężką,
cierniami walki z własnymi słabościami usłaną
drogę, a przy tym oznacza też gotowość do
walki i do wszelkich poświęceń
- aż do męczeństwa za wiarę, aż do śmierci za
Ojczyznę: Bóg i Ojczyzna są
treścią wewnętrzną tego znaku. Hasło "Czuwaj" na
nim - to pobudka, ostrzeżenie: oznacza gotowość
ducha do pracy nieustannej..."
ks. Jan Zawada (Kazimierz Lutosławski)
Ostatecznie kształt
krzyża harcerskiego został zatwierdzony podczas
konferencji zjednoczeniowej ZHP w dniach 1-2
listopada 1918 roku, która zatwierdziła
go jako odznaką polskiego harcerstwa.
Symbolika Krzyża:
Wzorowany na orderze Virtuti Militari, który
przyznawany jest za szczególne męstwo
i oddanie w służbie
ojczyźnie. Dewizą
krzyża harcerskiego jest
łacińska maksyma - per aspera ad astra
(przez ciernie do gwiazd).
·
Krąg
– symbol doskonałości
do jakiej dąży harcerska rodzina. Niektórzy
twierdzą, że jest to też symbol harcerskiego
kręgu, w którym wszyscy są równi i panują
braterskie relacje. Inni dodają, że to oznaka
ogromnej woli tworzenia kręgu, z którego
promieniować
będzie
prawość
myśli, słów
i czynów.
·
Lilijka – szerzej w indywidualnym
opisie Lilijki.
·
Promienie - biegnące
od lilijki oznaczają dążenie harcerstwa do
promieniowania na cały świat wartościami,
radością, dobrem. Oznaczają
one także wszechstronność·
rozwoju harcerskiego.
·
Węzeł –
na wieńcu, jak węzeł na chuście ma przypominać
o obowiązku
wypełnienia przynajmniej jednego dobrego uczynku
dziennie. Są takie środowiska, w których wolno
rozwiązać
chustę (a
więc rozebrać
się i pójść
na spoczynek) dopiero po spełnieniu
dobrego uczynku.
·
Wieniec z liści
dębowych –
liście dębowe od
dawien dawna symbolizują męstwo i dzielność. Wieniec z liści
dębowych mieli prawo nosić·
tylko ludzie władający
ogromną siłą – ducha, mięśni, czy magii. Cechy
te – męstwo i dzielność, powinny być
również
udziałem każdego harcerza.
·
Wieniec z liści
lauru – liście
laurowe (wawrzynowe) są symbolem zwycięstwa.
Wieniec z liści laurowych nosili autorzy
największych wiktorii, rzymscy cesarze.
Dla harcerza liście
laurowe oznaczają zwycięstwo nad własnymi
słabościami.
·
Ziarenka piasku – ramiona Krzyża
Harcerskiego wypełnione są ziarenkami piasku,
które symbolizują liczną rodzinę harcerską; (Ile
ziarenek piasku na plaży,
ile gwiazd na niebie, tylu harcerzy na świecie).
Inna interpretacja mówi,
że są to
nierówności symbolizujące kamienie na drodze
życia, perły dobrych uczynków, trudy i znoje,
radości i smutki jakie harcerz spotyka na swojej
drodze życia.
·
Puste miejsce – pomiędzy
ziarenkami piasku, pozostawione jest miejsce,
które symbolizuje że jest jeszcze miejsce dla
nowych harcerzy
|